یاتاقان چیست و چه کاربردی دارد؟
یکی از صدها قطعه‌ای که در ساخت ماشین آلات و ابزار صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد یاتاقان است. حتما تا به حال نام یاتاقان را در مباحث مربوط به ماشین‌ها شنیده‌اید؛ اما شاید با کاربردها و مصارف آن آشنایی نداشته باشید. یاتاقان‌ها کاربرد وسیعی در همه ماشین آلات مکانیکی کارخانه‌ای و صنعتی دارد.
جالب است بدانید که در هر وسیله‌ای که قابلیت حرکت و چرخش دارد، یاتاقان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به معرفی بیشتر یاتاقان ، بلبرینگ ، رولبرینگ میپردازیم.
یاتاقان و انواع آن :
اجازه دهید با مثالی ساز و کار یاتاقان را شرح دهیم. حرکت دو قطعه فلزی را روی هم تصور کنید به صورتی که بین دو قطعه هیچ قطعه تسهیل کننده حرکتی قرار نگرفته باشد. این دو قطعه در زمان کوتاهی در اثر حرارت ایجاد شده و اصطکاک، دچار خوردگی و یا شکست می‌شوند. کارایی اصلی یاتاقان‌ها درست در همین شرایط است. یاتاقان و انواع زیرمجموعه آن، از جمله بلبرینگ‌ها و رولبرینگ‌ها ساخته شدند تا اصطکاک بین قطعات سیستم‌های مکانیکی به حداقل برسد و غلتک‌های موجود در یاتاقان‌ها، حرکت قطعات نسبت به هم را تسهیل کنند. همچنین مانع ایجاد لرزش قطعات مکانیکی و ایجاد سرو صدای ناشی از انتقال نیرو قطعات به هم باشند.
کاربرد دیگر یاتاقان نگهداری محکم قطعات در کنار هم است. یاتاقان‌ها معمولا شامل دو حلقه و ساچمه در اندازه‌ها و انواع مختلف هستند که با توجه به شکل ظاهری، کاربردهای مختلفی دارند. این ساچمه‌ها در داخل حلقه قرار می‌گیرند و با غلتیدن بین دو قطعه، باعث تسهیل حرکات قطعات می‌شوند. بلبرینگ‌ها زیرمجموعه‌ای از یاتاقان‌ها هستند.
به طور کلی یاتاقان شامل دو زیر مجموعه بلبرینگ و رولبرینگ است. همانطور که قبلا اشاره شد، تفاوت در شکل ظاهری آنها باعث ایجاد تمایز در کاربردهای انواع مختلف یاتاقان می‌شود. اگر یاتاقان دارای ساچمه‌های گرد و به شکل توپ بود، یاتاقان از نوع بلبرینگ است؛ اما اگر ساچمه‌های موجود در حلقه دارای اشکال مختلفی مانند سوزنی یا استوانه‌ای، مخروطی و… بود یاتاقان از نوع رولبرینگ است.
لزوم استفاده از گریس در یاتاقان
یاتاقان‌ها برای حرکت استاندارد به روان کننده احتیاج دارند. یکی از بهترین روان کننده‌ها گریس است که مزیت آن نسبت به سایر روان کننده‌ها، چکه نکردن آن مانند روغن و چسبندگی خوب به یاتاقان است. گریس با کم‌کردن اصطکاک بین قطعات، به پایین نگه داشتن دما سیستم مکانیکی کمک می‌کند. گریس‌ها انواع مختلفی دارند و معیار انتخاب آنها سطوح مختلف ویسکوزیته، درجه سفتی و… است.
بلبرینگ و انواع آن
بلبرینگ‌ها زیرمجموعه‌ای از یاتاقان‌ها و متداول‌ترین نوع آن هستند و هنگام خرید بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. جنس اجزای بلبرینگ‌ها از فولاد کروم یا فولاد ضد زنگ است. همه بلبرینگ‌ها از دو حلقه و ساچمه‌هایی گرد که درون آنها حرکت می‌کنند، ساخته شده‌اند. به دلیل شکل گرد ساچمه‌ها، بلبرینگ‌ها به راحتی نیروهای وارده در جهت‌های شعاعی و محوری بر قطعات را تحمل می‌کنند.
از بلبرینگ در قطعاتی با بارهای سنگین نباید استفاده شود چون در وزن‌های بالا، بر اثر نیروی زیاد، بلبرینگ شکل اصلی خود را از دست داده و ممکن است بشکند. نهایتا توجه به این نکته خیلی مهم است که در هنگام تهیه بلبرینگ‌ها علاوه بر بررسی کاربرد مخصوص آن طبق مشخصات درج شده روی محصول، باید به اصل بودن و کیفیت و استاندارد آن هم توجه شود.
بلبرینگ‌ها شامل چهار دسته زیر می‌شوند:
• بلبرینگ‌های خود تنظیم
• بلبرینگ‌های کف گرد
• بلبرینگ‌های زاویه‌ای
• بلبرینگ‌های شیار عمیق
رولبرینگ
رولبرینگ‌ها نوع دیگری از یاتاقان‌ها هستند که تفاوت در شکل ساچمه‌ها، آنها را کاملا از هر نظر با بلبرینگ‌ها متفاوت می‌کند. رولبرینگ همانطور که از اسمشان پیداست، از ساچمه‌هایی به شکل رول (برای مثال استوانه‌ای) ساخته شده‌اند. جنس رولبرینگ‌ها عموما از فولاد سخت است و به همین دلیل عمر بالایی دارند. رولبرینگ‌ها نیروهای شعاعی را بهتر کنترل می‌کند. بنابراین یکی از کاربردهای اصلی آنها چرخ‌های ماشین است. رولبرینگ‌ها بر اساس شکل ظاهری و کاربردهایشان، به چهار دسته زیر طبقه‌بندی می‌شوند که در ادامه به آنها میپردازیم.
• رولبرینگ استوانه‌ای
• رولبرینگ مخروطی
• رولبرینگ سوزنی
• رولبرینگ کروی
رولبرینگ استوانه‌ای
رولبرینگ سیلندر مانند یا استوانه‌ای شکل به دو نوع شناور و غیر شناور تقسیم می‌شود. نوع شناور آن قابلیت تحمل بارهای محوری در دو جهت را دارد. در نوع غیر شناور، رولبرینگ قادر به تحمل بار محوری یک طرفه است. پرکاربردترین نوع رولبرینگ، رولبرینگ‌های استوانه است، زیرا به خوبی می‌تواند بارهای شعاعی را کنترل و هدایت کند.
رولبرینگ مخروطی
رولبرینگ مخروطی برای مقاومت در برابر بار شعاعی و محوری طراحی شده است و به دلیل میزان بارهای شعاعی و محوری قابل حمل، در قسمت مرکزی چرخ‌های ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رولبرینگ کروی
رولبرینگ‌های کروی بیشترین تحمل وزن را در بین سایر رولبرینگ‌ها دارند. معمولاً از دو ردیف غلتک بشکه‌ای شکل تشکیل شده‌اند که در دو مسیر حرکت می‌کنند. یکی روی حلقه داخلی و دیگری روی حلقه خارجی. از دیگر ویژگی‌های رولبرینگ کروی می‌توان به حداقل کردن صدا و لرزش اشاره کرد. رولبرینگ کروی در قسمت مرکزی چرخ‌های خودرو استفاده می‌شود و می‌تواند بارهای شعاعی و محوری زیادی را تحمل کند.
رولبرینگ سوزنی
رولبرینگ سوزنی همان رولبرینگ استوانه‌ای شکل؛ اما با قطری کوچک است. به دلیل قطر کم، تنها قادر به تحمل بارهای شعاعی است. بنابراین در قسمت‌هایی که امکان دسترسی محدودی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خرید مطمئن رولبرینگ و بلبرینگ حق همه افرادی است که با تعمیرات ماشین و سیستم‌های مکانیکی سروکار دارند. افراد زیادی هستند که با سیستم ماشین آلات مکانیکی آشنایی دارند، اما نمایندگی مناسبی برای خرید آنها پیدا نمی‌کنند و یا با سیستم ماشین آلات مکانیکی آشنایی نداشته و تخصصی هم در تشخیص یاتاقان‌های استاندارد و اصل از تقلبی آن ندارند.
مجموعه پارت تسمه با ” مدیریت جناب آقای محمدرضا مقیم دهکردی ” و سه دهه فعالیت صادقانه در خدمت شما است ، که می‌توانید با خیال راحت از میزان کیفیت و استاندارد محصولات و همچنین قیمت مناسب آن، محصولات مورد نظر خود را سفارش دهید.
سخن آخر
انواع رولبرینگ و بلبرینگ‌های موجود در صنعت ماشین آلات مکانیکی معرفی شد که هر کدام برای نوع خاصی از کاربری و با تحمل بارهای متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. هیچ صنعتی بدون رولبرینگ یا بلبرینگ‌ها قادر به تضمین سلامت قطعات داخلی سیستم مکانیکی خود نیست. هدف همه یاتاقان‌ها و زیرمجموعه‌های آن در نهایت روان‌تر کردن حرکت مکانیکی ماشین و جلوگیری از آسیب در اثر تماس قطعات با هم، حفظ انسجام سیستم مکانیکی در سرعت‌های بالا و جلوگیری از گرم‌شدن ماشین‌آلات و همچنین سرو صدای حاصل در حین فعالیت آنها است.
برای افزایش عمرمفید قطعات مکانیکی لازم است از بلبرینگ و رولبرینگ‌های باکیفیت استفاده کنید و همچنین استفاده از گریس برای روغن کاری یاتاقان‌ها را فراموش نکنید که می‌تواند خسارات زیادی به بارآورد.